در امور صادرات و واردات اصطلاحات مختلفی وجود دارد که گاهی ممکن است باعث سردرگمی بازرگانان شود. دانستن این مفاهیم و واژه ها برای آنهایی که به تجارت داخلی و خارجی مشغول هستند ضرورت مطلق دارد. در ادامه، تعاریف برخی از مهمترین اصطلاحات گمرکی که در رویه های گمرکی با آنها مواجه خواهید بود، به طور مختصر، آورده شده است.
اینکوترمز
اینکوترمز کلمه ای مخفف از حروف ابتدایی سه کلمه انگلیسی «International Commercial Terms» است که به معنای اصطلاحات از پیش تعریف شده‌ی بازرگانی است که توسط اتاق بازرگانی بین المللی منتشر می شود و تشریفات و قوانین تجارت بین‌المللی را مشخص می کند.
قلمرو گمرکی
قلمرو گمرکی جزئی از قلمرو سیاسی یک کشور است که در آن قوانین گمرکی همان حوزه اجرا می شود و از مهمترین اصطلاحات گمرکی به حساب می آید .
منطقه آزاد
بخشی از یک قلمرو سیاسی که در آن کالاهای عرضه شده از نظر حقوق و عوارض ورودی شامل نظارت های رایج گمرکی نمی شوند.
ترخیص کالا
اقدامی که به موجب آن گمرک به اشخاص ذی‌نفع اجازه رهاسازی کالاهای موضوع ترخیص را می دهد، و پس از تسویه‌حساب و انجام تشریفات قطعی گمرکی ممکن می شود.
ترخیصیه
ترخیصیه یا برگ حواله، سند تحویل کالا است که به موجب آن حمل کننده بار کل کالا یا بخش معینی از آن را به شخص نام برده در سند یا حامل آن تحویل می دهد.
پروفرما
پروفرما یا پیش فاکتور سیاهه خرید است که پیش از ارسال کالا به عنوان پیشنهاد فروش یا تعیین ارزش و … توسط فروشنده برای خریدار فرستاده می شود.
بارنامه
بارنامه اسناد حمل و مالکیت کالا است که قابل انتقال به غیر و ظهرنویسی است. در بارنامه اطلاعاتی از قبیل نام فرستنده و گیرنده کالا، هزینه و نوع وسیله حمل، بندر بارگیری و تخلیه و … ثبت می شود.
شماره کوتاژ
شماره پرونده هر بارنامه است که در تمام مراجعات و مکاتبات صاحب کالا با گمرک مورد استناد می باشد.
اظهارنامه کالا
برای دریافت برگه ترخیص لازم است که اظهارنامه تکمیل و به گمرک ارائه شود. در اظهارنامه ویژگی ها و مشخصات محموله وارد می شود تا مسئولان آن را بررسی نمایند.
اظهارکننده
صاحب کالا یا نمایند قانونی او که کالا را به گمرک اظهار می نماید.
بیجک
بیجک اجازه خروج کالا از انبارهای گمرک است که پس از ترخیص و رویت پروانه سبز گمرکی صادر می شود.
ترخیص کار
ترخیص کار فردی است که با وکالت از صاحب کالا کلیه مراحل ترخیص کالا از گمرک را انجام می دهد.
حق العمل کار
حق العمل کار به کسی گفته می شود که به نام خود ولی به حساب آمر معاملاتی را انجام می دهد و در مقابل حق العمل یا اجرت خود را دریافت می کند.
واردات قطعی
واردات قطعی هنگامی است که کالا برای مصرف دائم به داخل قلمرو گمرکی وارد شود. در واردات قطعی معمولا انجام تمام تشریفات گمرکی ضروری است و باید حقوق ورودی و عوارض پرداخت شود.
واردات موقت
واردات موقت هنگامی است که کالا بدون پرداخت حقوق گمرکی و عوارض، به طور موقت و برای مدت زمانی محدود به یک قلمرو گمرکی وارد می شود. هدف از واردات موقت معمولا انجام پروژه های عمرانی، شرکت در نمایشگاه های بین المللی، یا تعمیر و تکمیل کالا است.
عوارض گمرکی
وجوهی که گمرک به عنوان عوارض از کالاهای وارداتی می گیرد.
هزینه های گمرکی
وجوهی که با تصویب هیئت وزیران برای تخلیه و بارگیری، انبارداری، آزمایش و سایر خدمات گمرکی مشخص شده است. قسمتی از این هزینه ها در اظهارنامه محاسبه می شود و قسمتی دیگر به صورت قبض برای پرداخت در اختیار مشتری گذاشته می شود.
